داربست‌ها و صندلی‌های فلزی ناهمگون و نخاله‌هایی که دیگر فسیل شده‌اند، نامتعارف‌ترین تصویر از دره‌ای است که روزگاری نامش در یونسکو بود و سه سال پیش از فهرست آن خارج شد .
به نفل از ایسنا، «دره‌ستاره‌ها» همان دره‌ای که لوکیشن معروف‌ترین عکس‌های نجومی است، به همراه مجموعه‌ای دیگر از آثار زمین‌شناختی جزیره قشم با عنوان «ژئوپارک» حدود 9 سال پیش در فهرست یونسکو ثبت شد، اما سال 1391 به دلیل رعایت نکردن برخی ساختارها و شاخص‌های شبکه جهانی ژئوپارک‌ها از فهرست آن خارج شد .
دره ستاره‌ها تنها یکی از 10 ژئوسایت قشم است که به دلیل نزدیکی‌اش به شهر قشم، یکی از پرترددترین ژئوسایت‌های جزیره نیز به شمار می‌آید و پروژه‌های مربوط به آن پیشروی بیشتری نسبت به سایرین دارد، با این وجود هنوز با قطعیت نمی‌توان گفت که دره ستاره‌ها آماده‌تر از آن 9 ژئوسایت دیگر است .
با این حال مدیرعامل سازمان منطقه آزاد که کمیته ویژه‌ای را برای رسیدگی به وضعیت ژئوپارک تشکیل داده، از تلاش برای اصلاح پرونده ژئوپارک و اجرای برنامه‌ها براساس استاندارد جهانی تا پایان بهمن‌ماه خبر داده است تا تنها ژئوپارک خاورمیانه بار دیگر به فهرست جهانی بازگردانده شود .
با آن‌که حدود سه سال از خارج کردن نام ژئوپارک قشم از شبکه جهانی گذشته، اما آن استانداردی که نقطه ضعف این پرونده به شمار می‌آید، هنوز کامل اجرا نشده است. بسیاری از ژئوسایت‌ها همچنان به همان تابلوهای قدیمی مزین هستند که در دور قبل و برای راضی کردن کارشناسان شبکه جهانی نصب شده بود و حالا رنگ‌شان رفته و شکسته و یا نیمه واژگون شده‌اند. مسیر حرکت گردشگران در برخی ژئوسایت‌ها همچنان تعیین نشده و حتی برخی از آن‌ها نگهبان ثابت و امکانات اولیه در ورودی ژئوسایت ندارند .
در نزدیکی بعضی از ژئوسایت‌ها مثل «تنگه چاه‌کوه» گودالی کنده شده که معلوم نیست چه کاربری قرار است داشته باشد. جوامع محلی هم که مهمترین بخش ژئوسایت‌ها و از اصلی‌ترین
استانداردهای جهانی به‌شمار می‌آیند، جز در چند منطقه آنچنان که باید درگیر مساله نشده‌اند، اگرچه مسوولان قشم می‌گویند، در چند سال اخیر مردمان بیشتری از روستاها، اهمیت ژئوپارک و ضرورت حفاظت از آن را درک کرده‌اند، اما سوال این است عواید اقتصادی این ژئوسایت‌ها برای جوامع محلی چه بوده است؟ چقدر از ظرفیت جامعیت روستاهای نزدیک به ژئوسایت برای مدیریت این مناطق بهره گرفته شده است؟
مساله تنها ژئوپارک خاورمیانه که سه سال پیش در سکوت مسؤولان سازمان منطقه آزاد قشم از شبکه جهانی خارج شد، فقط رفع این نواقص و اصلاح وضع موجود نیست، بلکه نبود برنامه مدیریتی اثرگذار است که تهیه آن جزو اصلی‌ترین اقدامات برای ثبت جهانی به شمار می‌آید .
این موضوعی بود که کارشناسان شبکه جهانی ژئوپارک‌ها و رأی‌دهندگان اصلی در یونسکو نیز بر آن تاکید کرده‌اند .
سازمان منطقه آزاد قشم تابستان امسال هیات چهار نفره‌ای را به سیزدهمین کنفرانس ژئوپارک‌های اروپا در فنلاند فرستاد، حضور این نمایندگان ایرانی که توأم با ارائه مقالاتی درباره ژئوپارک و اکوتوریسم بود نوعی اعلام آمادگی ایران برای بازگشت به فهرست جهانی ژئوپارک‌ها محسوب می‌شد، آن هم در شرایطی که سه سال از خروج نام ایران گذشته و در این مدت نیز هیچ صدایی از ناحیه‌ی ایران بلند نشده است، چرا که قشم در طول این سال‌ها مدام درگیر پرونده‌های حاشیه‌ساز و مهمتر از آن تعویض مدیرانی بود که طول عمرشان کفاف ورود به این موضوع را نمی‌داد چه برسد به انجام اقداماتی بین‌المللی .
پیشنهاد کارشناسان شبکه جهانی ژئوپارک‌ها برای ایران پس از حضور نمایندگان‌اش در کنفرانس فنلاند، تهیه برنامه مدیریتی بود که در آن به جامعه محلی و گردشگری پرداخته شود، همان موضوع مغفولی که در ژئوسایت‌های قشم به خوبی احساس می‌شود. مردمی که ترجیح داده‌اند نان‌شان را از قاچاق تهیه کنند و یا در فقر به سر می‌برند و از ثروتی که در کنارشان زندگی می‌کنند آنچنان که باید بهره‌ای نمی‌برند .
کارشناسان شبکه جهانی همچنین از ژئوپارک قشم می‌خواهند برای بازگشت به رینگ جهانی از حالت ایزوله خارج شوند و با سایر ژئوپارک‌ها و شبکه جهانی در ارتباط باشند تا فعالیت و عملکرد آن‌ها از حالتی بومی و انحصاری خارج شود .
مساله اصلی در ژئوپارک ایران تا امروز آن بوده که برای بازگشت به جایگاه قبلی و جلب نظر کارشناسانی که از شبکه جهانی و یا یونسکو برای بازدید آمده‌اند، اقداماتی انجام شده که پاسخی مقطعی داشته است، برای همین هنوز یک ژئوسایت صددرصد آماده در ژئوپارک قشم دیده نمی‌شود که همه استانداردها را بی‌نقص، همزمان اجرا کرده باشد. شاید به خاطر همان تجربه‌های قبلی باشد که اکنون سازمان منطقه آزاد قشم تصمیم گرفته این پرونده را از مسیر دیگری پیش ببرد و حمیدرضا محسن‌پور مسوول کنونی ژئوپارک قشم هم می‌گوید: «خودمان را برای عضویت در شبکه جهانی نمی‌کشیم، چون این همه چیز نیست و خطاست، بلکه دنبال توسعه پایدار هستیم .»
هرچند نتیجه این حرف را مقامات بالادستی تعیین می‌کنند، چرا که از زمان خروج پرونده ژئوپارک قشم از شبکه جهانی ژئوپارک‌ها تا کنون در این منطقه چهار مدیرعامل عزل و نصب شده و تحت تاثیر آن چهار مدیر و سرپرست برای ژئوپارک منصوب شده است .
مرجان 1394/08/04
