عید قربان، یکی ازبزرگترین اعیاد مهم برای مسلمانان جهان می باشد که از یک الی چهار روز را به جشن و شکرگذاری می پردازند. در این روز مبارک حضرت ابراهیم (ع) در پیشگاه خداوند از آزمونی دشوار سربلند بیرون آمد وبندگی و اخلاص خود را در برابر امرالهی ثابت کرد.
در روایات مختلف از دین اسلام آمده است که خداوند در این روز که « یوم الحضی » نیز نامیده می شود به حضرت ابراهیم (ع) امر کرد پسر نوجوان خود که نامش اسماعیل بود را به محل قربانگاه برده و اورا در محضر خدا ذبح کند و اجرای این فرمان با موافقت خالصانه ابراهیم نبی و اسماعیل همراه شد و در روز موعود اورا به قربانگاه برد و لحظه ای که کارد را بر حلقوم پسرش گذاشت از جانب پروردگار پیام وحی آمد که ای ابراهیم دست نگه دار که فرمانبرداری خویش را به درستی اثبات کردی و از عهده این آزمون الهی برآمدی و خدواند متعال گوسفندی را برای ذبح نازل میکند که در قرآن کریم نیزاز این ماجرا در آیات ذیل یاد شده است:
فَلَمَّا أَسْلَمَا وَتَلَّهُ لِلْجَبِینِ (۱۰۳) وَنَادَیْنَاهُ أَن یَا إِبْرَاهِیمُ (۱۰۴) قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْیَا إِنَّا کَذٰلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنِینَ (۱۰۵)
عید قربان در اعراب « اضحی» نام گذاری شده است. کلمه «اضحی» جمع ماده ضحی به معنی امتداد نور آفتاب است و هنگامی که خورشید بالا می‌آید (قبل از ظهر) باید نماز و اعمال عید را به جا آورد. عید قربان و به جا آوردن فریضه الهی از جمله قربانی کردن و اعمال خاص این عید صرفا برای حاجیانی که به زیارت خانه خدا می روند واجب است وبرای مسلمانانی که در کشورهای دیگر زندگی میکنند واجب نیست . مسلمانان سراسر جهان از جمله حاجیان در این عید قربانی های خود را که قوچ ، گوسفند، شتر یا گاو است رابرای رضای خدا در میان نیازمندان و تهی دستان نذر می کنند. در این روز مبارک مستحب است که نماز روز عید که شامل دو رکعت است تا ظهر خوانده شود.
فلسفه اصلی ومعنوی عید قربان در اصل به معنی تسلیم شدن و اخلاص بندگی در نزد خداوند است که انسان در این روز نفس اماره وشهوات نفسانی وامیال دنیوی خویش را به قربانگاه عشق برده و در پیشگاه خداوند قربانی می کند.
عید قربان چه روزی است؟
در تقویم قمری اسلامی عید سعید قربان ۱۰ ذی الحجه می باشد و این عید در تقویم بین المللی ۱۱ روز زودتر از هرسال تغییر میکند که این روز در کشورهای اسلامی تعطیل رسمی است و مسلمانان به ویژه شیعیان این عیدرا جشن می گیرند. در تقویم۱۴۰۰ عید سعید قربان چهارشنبه سی تیر می باشد.
اعمال عید قربان چیست؟
- از اعمال این روز مبارک انجام غسل، خواندن نماز، به جا آوردن مناسک حج، خواندن ادعیه مخصوص عید قربان و قربانی کردن نذورات، واجب و الزامی است.
- غسل کردن ونظافت و تطهیر شدن بدن در عید قربان سنت موکد که که برخی از علما آن را واجب دانسته اند.
- خواندن نماز عید قربان که دو رکعتی است، برای حاجیانی که در سرزمین منا حضور دارند واجب است ولی برای مسلمانان در کشورهای دیگر مستحب می باشد برپایی نماز در فضای باز تاکید شده .
- حجاج در سرزمین منا به مناسک حج می پردازند که از اعمال آن می توان به ترتیب از رمی جمره ، قربانی کردن و حلق و تقصیر نام برد.
- خواندن دعای ندبه و ادعیه های مخصوص روز عید قربان
نمازعید قربان
نماز عید قربان دو رکعت است و نمازگزار در رکعت اول پس از خواندن حمد و سوره، باید پنج تکبیر بگوید و پس از هر تکبیر یک قنوت بخواند پس از آن به رکوع برود و دو سجده به جا بیاورد. رکعت دوم نماز چهار تکبیر و قنوت دارد افطار کردن با گوشت قربانی برای نمازگذار بعد از نماز مستحب است. خواندن نماز عید قربان، همانند نماز عید فطر است. در قنوت نماز عید، بهتر است این دعا خوانده شود:
اللّهُمَّ أَهْلَ الْکِبْریاءِ وَالْعَظَمةِ وَ أهْلَ الجُودِ وَالجَبَرُوتِ وَ أهْلَ العَفْو وَالرَّحْمَةِ وَ أهْلَ التَقّویٰ وَالمَغْفِرَة، أسْئَلُکَ بَحَقِّ هدا الْیوَمِ الّذی جَعَلْتَهُ لِلمُسْلِمینَ عیداً وَ لِمُحَمّدٍ صَلّیٰاللهُ عَلیْه وَ آلِهِ ذُخْراً وَ شَرَفاَ وَ مَزیداً، أن تُصَلّی عَلیٰ مُحَمّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أنْ تُدْخِلنی فی کُلِّ خَیْرٍ أدْخَلْتَ فیهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّد وَ أنْ تُخْرِجَنی مِنْ کُلِّ سُوءٍ أخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ آل مُحَمَّدٍ، صَلَوٰاتُکَ عَلَیُهِ وَ عَلَیْهِمْ، اللّهُمَّ إنی أسْئَلَکَ خَیرَ مٰا سَئَلَکَ مِنْهُ عِبادُکَ الصّٰالِحُونَ وَاعُوذُ بِکَ مِمّا اسْتَعاذَ عِبادُکَ الْمُخْلِصوُنَ.
و از جمله دعاهایی که در روایات آمده پیش از نماز عید خوانده شود و خواندن آن مستحب است، دعاهای چهل و ششم و چهل وهشتم صحیفه سجادیه است که با آیه مبارک «أللّهُمَّ هذا یومٌ مُبارَک» شروع می شود.
برگزار کردن مراسم عید قربان
مسلمانان هر ساله از کشورهای مختلف جهان برای به جا آوردن مناسک حج در این روز بزرگ در مکه مکرمه حضور پیدا میکنند حاجیانی که به حج مشرف می شوند بر آنها واجب است که اعمال عید وقربانی کردن را به جا آورند که این سنت دینی به سفارش قرآن کریم برای همه مسلمانان یکسان می باشد.
برگزاری این مراسم مبارک در کشورعربستان به این صورت است که مسلمانان چند روز قبل از عید قربان مناسک حج را انجام می‌دهند و پس از قربانی کردن، مو‌های سر خود را تراشیده و از احرام خارج می‌شوند و در دیگر کشورهای مسلمان به این صورت است که مسلمانان برای به جاآوردن نماز به سمت مسجد حرکت میکنند . بعد ازخواندن نماز قربانی های خود را انجام می دهند و نذورات خود را میان افراد نیازمند و اقوام خود پخش میکنند تا دیگران را در این روز شریک حال خوب خود کنند.
از آنجا که عید قربان یکی از اعیاد بزرگ و مهم مسلمانان جهان شمرده می شود، مردم در این روز به جشن و شادی می پردازند و لباس های تمیز می پوشند که در برخی از کشورها همچون ایران در این عید مراسم های شادی خود را برگزار می کنند.
تفاوت ها و شباهت های نماز عید فطر و عید قربان
برگزاری نماز عید فطر و قربان در زمان حضور امام علیه السلام واجب است و باید با جماعت خوانده شود، و در زمان ما که امام علیه السلام غائب است، مستحب می‌باشد و می توان آن را با جماعت یا فرادی خواند. اقامه نماز عید فطر و نماز عید قربان که هرساله میان مسلمانان برپا می شود با هم تفاوت هاو شباهت هایی دارند که به آنها اشاره خواهیم کرد.
- وقت نماز عید فطر تا قبل ازبلند شدن آفتاب ظهر می باشد و همچنین نماز عید قربان بعد از بلند شدن آفتاب و تا ظهر انجام می شود و قربانی را بعد از نماز ذبح می کنند.
- اگر نماز عید فطر و قربان به جماعت خوانده می شود بهتر است توسط امام حاضر و بعد از برگزاری دو نماز خطبه خوانده شود و بهتر است که در خطبه عید فطر احکام زکات فطره، و در خطبه عید قربان احکام قربانی را بگوید.
- در هردو نماز می توان در قنوت دعای مشابه تلاوت کرد.
- یکی از تفاوت های این دو عید روزه گرفتن است که در روز عید قربان روزه گرفتن حرام است و در روز عید فطر تا زمان تمام شدن نماز باید روزه بود و بعد از نماز افطار کرد.
