روستای زرده پیشینه ای طولانی دارد و تعداد فراوانی آثار تاریخی و باستانی را در دل خود جای داده است. این روستا در نزدیکی شهرستان دالاهو واقع شده و مورد حمله شیمیایی بعثی ها قرار گرفته است. در ادامه بیشتر با این روستا آشنا می شویم.
معرفی روستای زرده
روستای زرده در فاصله 40 کیلومتری از شهر کرند، غرب استان کرمانشاه واقع شده و از شرق به کوه دالاهو، از غرب به پرتگاهی بلند که به دشت ذهاب مسلط است، از شمال با کوه بلندی به نام کمر و از جنوب به دهستان ریجاب می رسد.
مردم روستای زرده، کرد بوده و زبان آن ها کردی هورامی می باشد. آیین مردم این روستا یارسان بوده و به دلیل قرارگیری بارگاه شخصیت های مهم این آیین در روستای زرده، این روستا در تاریخ آیین یارسان نقش مهمی دارد. همچنین این روستا قدمت زیادی داشته و تخمین زده می شود که قدمت آن به زمان اشکانیان و ساسانیان باز می گردد. مردم روستای زرده عموما به باغداری، دامپروری و کشاورزی مشغول اند.
اهالی روستا تا سال 1355 در مکانی به نام زرده زندگی می کردند. سپس یک گروه باستان شناسی به این روستا سفر کرده و اولین خانه ها را در منطقه ای به نام بان گمبد می سازند. با گذشت زمان و افزایش جمعیت روستا، بیشتر نسل جوان به بان گمبد ،نقل مکان کرده اند و امروزه روستای زرده به دو بخش زرده و بان گمبد تقسیم می گردد که بیشتر جمعیت آن در بان گمبد ساکن اند.
جنگل اطراف روستا، بیشتر از درختانی نظیر ون و بلوط تشکیل شده اند و باغ های روستا بیشتر دارای درختان انجیر، انار، گردو، انگور و زیتون هستند. همچنین جالب است بدانید روز 31 تیر ماه در تقویم ایران به نام روز ملی دالاهو ثبت شده است. دلیل این نام گذاری، بمباران شیمیایی این منطقه، توسط نیروهای بعثی عراق در روز 31 تیر ماه و چند روز پس از اعلام آتش بس است.
منابع آب روستای زرده
آب آشامیدنی روستای زرده، از چشمه غسلان واقع در دل کوه دالاهو تامین می شود. مردم این منطقه، چشمه و اطراف آن را مکان مقدسی می دانند. همچنین در بررسی های انجام شده، 1 حلقه چاه، 17 چشمه و 2 چاه مشکوک به قنات در این روستا یافت شده است.
چشمه ها
17 چشمه در این روستا شناسایی شده که 3 مورد از آن ها در دره بابا یادگار، 10 چشمه در داخل محدوده دیوارها و 4 چشمه در دره سعدوقاص قرار دارند. چشمه ها عبارت اند از:
چشمه هانه واس، چشمه ویله، چشمه هانه ژاله، چشمه حسینعلی، چشمه هانه ره، چشمه ژیر چنار، چشمه بن چنار، چشمه غسلان، چشمه هانی تا، چشمه دراوژه، چشمه بریان، چشمه بله ته ون، چشمه کانی شفا، چشمه حسیلکه، چشمه کوشیار، چشمه سعدوقاص و چشمه میلانه
معرفی جاذبه های گردشگری روستای زرده
روستای زرده، به دلیل پیشینه طولانی خود، جاذبه های تاریخی و باستانی زیادی را در دل خود جای داده است. همچنین زیارتگاه های فراوانی در روستای زرده ساخته شده اند. در ادامه به معرفی برخی از جاذبه های گردشگری این روستا می پردازیم.
قلعه یزدگرد سوم ساسانی
این بنا که از زمان ساسانیان باقی مانده است، در شرق روستای زرده و در بالای تپه مرتفع واقع بوده و فاصله ای در حد 40 دقیقه پیاده روی تا زیارتگاه بابا یادگار دارد. از سه طبقه این بنا، دو طبقه به طور کامل تخریب گشته و تنها یک طبقه باقی مانده است.
زیارتگاه بابا یادگار
زیارتگاه بابا یادگار از زیارتگاه های خیلی مهم یارستان است. بابا یادگار در واقع لقب فردی به نام سید احمد است که در سال 761 هجری قمری به دنیا آمده است. این زیارتگاه در شمال شرقی روستای زرده و در دامنه کوه دالاهو قرار دارد. در اطراف زیارتگاه بابا یادگار، زیارتگاه های دیگری از جمله چهل تن، کانی شفا، هفت تن، چشمه غسلان، چشمه هانی تا و سید درویش واقع اند.
شهربانو
بنای شهربانو در بین تنگه نزدیک به زیارتگاه داوود و در بین راه روستای زرده و زیارتگاه بابا یادگار ساخته شده است. راه رسیدن به این بنا بسیار دشوار است و تنها افراد آشنا به تکنیک های کوهنوردی می توانند به آن دسترسی پیدا کنند.
قلعه داور
قدمت بنای قلعه داور را به اواخر حکومت اشکانیان و اوایل حکومت ساسانیان نسبت داده اند.
گچ گنبد
گچ گنبد مهم ترین بخش مجموعه قلعه یزدگرد به شمار می آید. گچ بری های به دست آمده از این محوطه، به گفته باستان شناسان شگفت انگیز و بی نظیر است. کاوش در این بخش از قبل از انقلاب اسلامی آغاز شده و همچنان نیز ادامه دارد.
درخت سیاه چنار
تاریخ کاشت درخت سیاه چنار را به قبل از زمان نادرشاه افشار نسبت داده اند. در کنار این درخت که در وسط روستای پایینی واقع است، چشمه آبی وجود دارد. همچنین سکویی دایره ای شکل را دور درخت با استفاده از سنگ ها ساخته اند.
بمباران شیمیایی روستای زرده
در صبحگاه روز 31 تیر ما 1367 و در حال که چند روز از پذیرش قطعنامه 598 شورای امنیت از سوی مقامات کشور ایران و اعلام آتش بس می گذشت، نیروهای بعثی عراق به وسیله 5 بمب افکن مسلح به بمب های شیمیایی، به ایران حمله کردند. در طی این حملات، روستای زرده، روسای شاه مار دیره، روستای نساردیره سفلی، روستای شیخ صله، روستای دودان و روستای باباجانی هدف بمباران های شیمیایی قرار گرفتند.
در آن زمان جمعیت روستای زرده حدودا 1700 نفر بود و در طی این حمله، 1146 نفر زخمی شده یا به عوارض ناشی از استنشاق گازهای سمی دچار گشتند. یکی از بمب ها به چشمه آب این روستا اصابت نمود و با مسموم کردن آب، باعث شد افراد زیادی دچار عوارض وخیم ناشی از استفاده از آب سمی شوند.
