عمارت و باغ نمیر صدری یا عمارت و باغ نمیر زرتشتی تفت مربوط به اواخر دوره زنديه می باشد که در شهرستان تفت از توابع استان یزد واقع شده است. باغ صدری دارای بادگیر دو طبقه قدیمی ای بوده که روی تالارعمارتِ باغ قرار گرفته و بلندترین بادگیر شهرستان تفت می باشد.
این بنای تاريخی در تاریخ ۵ آذر ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۲۸۹۸ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسيد.
آشنايی با باغ صدری تفت ( باغ نمير تفتی)
این باغ که در گذشته محل زندگی خانواده ای پرجمعیت بود، امروز با حفظ اصالت و معماری سنتی خانه های قدیمی ایرانی و با یک دکوراسیون کاملا محلی، به هتل رستورانی سنتی با منوی غذايی بسيار عالی تبدیل شده است. قابل ذكر است كه ابن بنا در سال های اخير مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته، تا مكانی ايمن رابه وجود بياورد. اين بنا همانطور كه گفته شد، دارای بلندترين بادگير شهرستان تفت بوده و ديگر ويژگی خاص آن، داشتن باغی بزرگ و سرسبز با درختان انبوه می باشد.
باغ صدری تفت به فرمان "صدرالعلماء" از حکام دوران زندیه با مساحت ۱۳ هزار متر مربع بنا شد. مردم تفت، باغ صدری را باغ نمیر تفتی می نامند چون در گذشته ارباب نمیر تفتی، كه نه تنها یکی از زردشتیان نامدار و مشهور شهر، بلكه یکی از شکسته بند های معروف یزد نیز بود، در این عمارت زندگی می کرد.
برای دیدن این عمارت و باغ، از کوچه باریک ورودی می گذريم تا وارد شویم. اولین بنايی كه با آن مواجه می شویم، تابستان نشین این باغ است. این ساختمان دارای یک تالار بزرگ به ابعاد ۱۲در۱۰ متر است كه قسمت بالای تالار با طاق نماهای محرابی تزیین شده است. بلند ترین بادگیر تفت، بر روی عمارت باغ صدری تفت ساخته شده است. پس از گذر از حوض عظيم اين عمارت، به قسمت زمستان نشین این بنا می رسیم. همان قسمتی كه آسیاب آبی در آن قرار دارد.
داستان ساخت این عمارت را بهتر است كه برايتان بازگو كنیم. خانواده ارباب نمیر اوضاع مالی متوسطی داشتند و پدر خانواده در این باغ، كه متعلق به "صدرالعلماء" حاكم تفت بود باغبانی می کرد. ارباب نمیر پس از كار در هندوستان قديم و جمع آوری مقداری پس انداز، به تفت باز می گردد و این باغ را به قیمت پنج هزار تومان از صدرالعلماء خریداری می کند. ارباب نمیر پس از ازدواج با یک دختر تفتی، صاحب ۱۱ فرزند می شود. شش فرزند در سنين كودكی از دنیا می روند و تا زمانی كه تنها دختر خانواده، يعنی خورشید بانو زنده بود آن ها در خانه ای در محله گلابدان زندگی می كردند. پس از مرگ وی خانواده ارباب تفتی به باغ صدری نقل مكان می کنند و آن جا را مورد مرمت و احيا قرار می دهند. در همین زمان بود که زیرزمینی برای انبار کردن محصولات درختان انار باغ ساخته شد و تالار باغ نیز از نظر ظاهری مورد بازسازی قرار گرفت و نقشی از فروهر و سه نوشته معروف «اندیشه نیک، گفتار نیک و کردار نیک» در بالای آن نوشته شد که امروزه از آن نقوش فقط طرح كتيبه فروهر باقی مانده است.
در اواخر دهه ۱۳۷۰ خورشیدی، باغ نمیر از طرف خانواده میزانیان، یعنی نوادگان ارباب نمير به شهرداری تفت فروخته شد و آنها نیز خانه را برای مرمت در اختیار سازمان میراث فرهنگی شهرستان تفت گذاشتند.
خانه یا باغ نمیر، مثل تمام خانه های قدیمی، یک تابستان نشین داشته و یک زمستان نشین دارد که بخش تابستان نشین آن، امروزه به عنوان هتل و رستوران تغيير كاربری داده است.
معماری باغ صدری تفتی
بادگیر دو طبقه اين عمارت وظیفه تهویه هوا را بر عهده داشته است. ارتفاع ساختمان اصلی باغ صدری تفت به علاوه بادگیر ۲۲.۵ متر است و از جمله ویژگی های متمايز آن داشتن یک تالار با متراژ ۱۲.۵ متری می باشد. اتاق های خانه با ارسی (پنجره های قدی و شیشه های رنگی) تزيين شده است. پنجره های ارسی چند رنگ، ضد پشه می باشد یعنی به علت رنگ های متنوع و مختلفی كه دارد باعث گیج شدن جانوران موذی و رانده شدن آن ها از خانه می شود. این باغ چيزی در حدود ۴۰۰سال قدمت دارد و همزمان با مسجد شاه ولی شهرستان تفت بنا شده است.
در جلوی این عمارت تابستان نشین، حوضی سنگی با وسعت ۵۰۰ متر مربع قرار دارد كه دارای ۹۵ فواره می باشد و جالب است بدانید آب این فواره ها از «آب كوهی» (آبی كه از کوه سرازیر می شود) همانند باغ فین کاشان و دیگر باغ های ایرانی تامين می شده و بدون هیچ پمپ و قدرت برقی کار می کردند. آب كوه به آسیاب و باغ سرازیر می شد تا در اختيار درختان انار، زردآلو و شفتالو باغ برسد و آن ها را سیراب کند. این فواره ها و حوض، همه آن درختان و میوه ها هنوز در هتل رستوران نمیر وجود داشته و حفظ شده اند. آسیاب و انباری میوه ها هم هنوز وجود دارند.
رستوران باغ صدری تفتی
رستوران باغ صدری در قسمت تابستان نشين اين عمارت قرار دارد. اين رستوران كه دكوری با سبک سنتی دارد، انواع غذاهای محلی و سنتی و محبوب ايرانی را سرو می كند. اين رستوران هر ساله بخصوص در تعطيلات بهاره، پذيرای حجم عظیمی از بازديد كنندگان و گردشگران می باشد.
اطلاعات بازديد از باغ صدري تفتي
اين باغ عمارت تاريخی همه روزه از ساعت 12 و نيم تا 16 و 19 و نيم تا 24، بجز روزهای تاسوعا و عاشورای حسينی، پذيرای مقدم گردشگران گرامی می باشد. همچنين قيمت بليط اين مجموعه تاريخی برای گردشگران ايرانی، 5000 تومان و برای گردشگران خارجی، 50000 تومان است.
آدرس : تفت، خيابان امام خميني (ره)، محله گلابدان، باغ صدري
