چاه های لافت

شاید برایتان پیش آمده باشد که تصور کنید سیاهی چه شکلی دارد؟ آیا تنها سیاهی مطلق اطراف ما آسمان شب است؟ آیا تنها سیاهی را در دل طبیعت می‌توان پیدا کرد یا با استفاده از طبیعت امکان ساخت سیاهی برای ادامه حیات نیز وجود دارد؟ تصور کنید به مکانی می‌نگرید که غرق در سیاهی توام با آرامش است. جایی که با کمک به بقا، سکوتی وصف ناپذیر را عرضه می‌کند. با سفر به جزیره زیبای قشم در قلب خلیج همیشه فارس، چاه‌هایی مملوء از مهم‌ترین عنصر حیاتی با قدمتی طولانی، به نام چاه‌های لافت قشم را خواهید دید. در جزیره قشم حفر چاه و قنات برای رسیدن به آب شیرین و آب شرب امکان پذیر نیست. به همین دلیل مردم این جزیره در روستایی به نام لافت چاه‌هایی به نام چاه‌های لافت قشم را حفر کردند. چاه‌های لافت قشم در بندر لافت جزیره قشم واقع شده که یکی از جاهای دیدنی قشم محسوب می‌شوند. این چاه‌ها ابتکار مهندسی هستند و به‌ گونه‌ای طراحی شده‌اند که آب شیرین باران را ذخیره نگهداری و کنند از آن برای مصرف روزانه مردم روستای لافت استفاده شود. در ادامه این نوشتار با ما باشید تا بیشتر و بهتر با این جاذبه تاریخی و گردشگری آشنا شوید.

چاه های تلا کجاست؟

چاه‌های تلا واقع در استان هرمزگان جزیره قشم، روستای لافت، بندر لافت و در محدوده دهستان سلخ، بخش شهاب شهرستان قشم هستند. این چاه ها در مرکز روستای لافت، درست پشت قلعه نادری، روی صخره‌ سیست کوه و در گودی مستطیل شکل بزرگ مجاور قلعه حفر شده‌اند. چاه‌های تلا یا چاه¬های لافت در حد فاصل مسجد جامع روستای لافت و قلعه تاریخی نادری، به سمت ارتفاعات شرق روستا قرار دارند.

مسیر دسترسی به چاه های تلا چگونه خواهد بود؟

چاه‌های تلا در روستای لافت واقع در قشم هستند و دو مسیر برای دسترسی به این چاه‌ها در روستای لافت پیش روی مسافران قرار دارد. اولین مسیر رفتن به قشم و سپس از قشم به لافت است. از طریق بندرعباس نیز می‌توان به روستای لافت رفت. اگر با یک تور تفریحی به بندر لافت بروید به ‌راحتی می‌توانید به چاه‌های تلا دسترسی پیدا کرده و از آن‌ها دیدن کنید.

معنی تلا چیست؟

تلا به دو صورت تلا یا تل او و طلا تلفظ می‌شود. در معنی نخست تلا به معنای حجمی از آب است و این واژه در معنی طلا، به معنی ارزش زیاد آب در اقلیم منطقه لافت است. البته تلا یک نام کلی است، در اصل هرکدام از چاه‌ها نامی مختص به خود دارند. این چاه‌ها بر اساس طعم آب، موقعیت قرارگیری، نحوه استفاده، اتفاقی که در جوار آن‌ها رخ داده است و دمای آب نامی جداگانه دارند.  بعضی ها به اشتباه و به دلیل ارزش بسیار زیاد آب در این جزیره واژه تل آو (تل آب) را طلا می خوانند، تل آو به معنی آب برگرفته شده از شیب تله می باشد. با تمامی این تفاسیر بازدید از این چاه ها برای گردشگران تور قشم از تهران خالی از لطف نیست.

تاریخچه چاه های لافت

چاه‌های تلا یا چاه‌های لافت، یکی از جالب‌ترین دست‌ ساخته‌های بشر هستند که امروزه بسیار مورد توجه و استقبال عموم قرار گرفته‌اند. در رابطه با تاریخچه این چاه ها نظرات مختلفی وجود دارد، اما به طور کلی قدمت این چاه‌ها به پس از اسلام و به‌طور تخمینی در حدود 400 سال پیش برمی‌گردد. در واقع، چاه‌های تلا و دو برج دیده‌بانی که در بالای آن‌ها قرار گرفته است، آثار تاریخی و باستانی مربوط به قرن ۱۷ میلادی هستند.

ویژگی های چاه های تلا لافت چیست؟

چاه‌های تلا دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی هستند که در اینجا تنها به برخی از آن‌ها اشاره کرده‌ایم. چاه‌های لافت قشم در اشکال متفاوتی همچون مربع، مستطیل، دایره و گلابی‌ شکل طراحی شده‌اند. معماری این چاه‌ها به‌گونه‌ای است که گل‌ولای، آلودگی و رسوبات و... اطراف چاه‌ها ته‌نشین می‌شوند و تنها آب پاکیزه به درون چاه‌ها ریخته می‌شود. درختان کهن کهور در اطراف این چاه‌ها وجود دارند که آب مورد نیازشان از این چاه‌ها تأمین می‌شود. نکته جالب درباره ویژگی‌های چاه‌های تلا این است که هر کدام از 366 چاه، نام‌های مختص به خود را دارند.

پاکسازی چاه های تلا در قشم

پاک‌سازی چاه‌ها باید به‌منظور جلوگیری از پر شدن، صورت بگیرند؛ این عمل به دو صورت هفتگی و در روزهای جمعه یا هر سال قبل از بارندگی و اواخر پاییز انجام می‌شد. در نوع اول برای این پاک‌سازی در روستا جار زده می‌شد و مردان همگی جمع می‌شدند تا محوطه چاه‌ها را تمیز کنند. این مدل پاک‌سازی چاه همیشه به‌جز ایام ماه رمضان انجام می‌شد. در نوع دوم پاک‌سازی، هر سال درست زمانی که آب چاه‌ها به اتمام می‌رسید‌ یا میزان کمی آب در آن‌ها بود این عمل صورت می‌گرفت. در این نوع پاک‌سازی چاه جارچی مردان روستا را برای لایروبی اساسی چاه‌ها و آماده‌سازی آن‌ها برای آب‌گیری در سال آینده خبر می‌کرد. در این صورت با کمک مردان روستا چاه‌ها کاملاً پاک‌سازی و عاری از آلودگی می‌شدند.

معماری چاه های تلا در لافت چگونه است؟

تعداد چاه‌های لافت به تعداد روزهای سال کبیسه یعنی ۳۶۶ عدد است. برخی از این چاه‌ها حدود سه متر و برخی دیگر حدود ۶ متر عمق دارند. چاه‌های تلا برخلاف سایر چاه‌ها از آب‌های زیرزمینی پر نمی‌شوند و نحوه آب‌گیری آن‌ها از آب باران است. زمانی که باران می‌بارد، آب باران در مجراهای طبیعی و مصنوعی تپه جاری می‌شود، به‌گونه‌ای که آب وارد بافت روستا نشود. سیستم تأمین آب روستای لافت نیز بر اساس جمع‌آوری آب سطحی همین چاه‌ها شکل گرفته است.

ورودی چاه‌های لافت کمی از محوطه اطراف آن بالاتر است و این امر باعث می‌شود تا آلودگی‌ها و رسوبات سرازیر شده از تپه، به داخل چاه‌ها راه پیدا نکند. گل‌ولای و رسوبات سرازیر شده از تپه، در محیط مستطیل شکل اطراف چاه‌ها، ته‌نشین شده و تنها آب پاکیزه به درون چاه‌ها ریخته می‌شود. شکل این چاه‌ها به شکل‌های مربع، مستطیل، دایره و گلابی‌ شکل است. کف چاه‌های لافت نیز از جنس گچ ساخته شده‌اند تا مدت‌ها آب را خنک نگه‌دارند. به‌صورت کلی معماری چاه‌های تلا کاملاً خردمندانه انجام شده است.

آداب و رسوم برداشت آب از چاه های تلا لافت قشم

برداشت آب از چاه‌های تلا با آداب‌ و رسوم بود و به‌صورت روزانه به دست میرآب، آب چاه‌ها برداشت می‌شد. در روستای لافت هر خانواده روز و نوبت مشخصی برای برداشت آب داشتند که این نوبت‌ها از طرف بانوی نگهبان آب به مردم اعلام می‌شد. بانوی نگهبان آب بر درستی و صحت برداشت آب‌ها نظارت داشت. استفاده از آب این چاه‌ها در طی سال، توسط مردم محلی و با استفاده از دلو انجام می‌شد. وظیفه آوردن آب با زنان بود چرا که زنان نگهبان آب‌ها به‌حساب می‌آمدند، آن‌ها با استفاده از وسایلی همچون جهله یا کوزه از چاه آب می‌کشیدند.

بهترین زمان سفر به چاه های تلا در لافت قشم چه زمانی است؟

از آنجایی‌که دمای هوا در تابستان‌های قشم بالا است، ماه آبان تا اردیبهشت زمان‌ مناسبی برای سفر به لافت است. همچنین اینکه آب‌انبار و برکه لافت در زمان باران پر می‌شود پس دیدن این چاه‌ها در نیمه دوم فصل پاییز و ابتدای زمستان مناسب‌تر خواهد بود. لازم است بدانید که مکان این جاذبه گردشگری کاملاً خلوت است و نیازی به هزینه و ورودی ندارد.

تجهیزات مورد نیاز در سفر به چاه های تلا کدامند؟

قاعدتاً قبل از هر سفر باید تجهیزات و وسایل مورد نیاز در آن سفر را آماده‌سازی کرد. مسافران و گردشگران در سفر به قشم و دیدن چاه‌های تلا ابتدا به دوربین عکاسی نیاز دارند. علاوه بر این، نقشه روستای لافت، کلاه آفتاب‌گیر، لباس خنک، عینک آفتابی و ضد آفتاب هم از الزامات دیگر سفر هستند. چرا که همان‌ طور که گفته شد، دمای هوا در تابستان‌های قشم بالا است.

اقامت در نزدیکی چاه های لافت

روستای لافت فاصله زیادی با جزیره قشم ندارد به همین منظور می‌توان برای اقامت در نزدیکی چاه‌های لافت یک هتل، سوییت یا اقامتگاه بومگردی در قشم رزرو کرد. اگر با ساکن شدن در روستای لافت مشکلی ندارید، می‌توانید از اقامتگاه‌های بومگردی موجود در روستا استفاده کنید.

نکات مهم در سفر به چاه های تلا که باید بدانید

در سفر به روستای لافت همواره باید نکاتی را مدنظر داشته باشید، این نکات آداب، رسوم، فرهنگ، نوع پوشش مردم منطقه و... هستند. همچنین مسافران و گردشگران باید توجه داشته باشند که در حین بازدید از چاه‌های لافت نکات ایمنی را رعایت کنند و بیشتر مراقب کودکان خود باشند. لازم به ذکر است که باید از آسیب رساندن به این جاذبه تاریخی خودداری کرد و در حفظ آن کوشید.

جاذبه های اطراف چاه های لافت قشم کدامند؟

جاذبه‌های گردشگری زیبا و فراوانی در اطراف چاه‌های تلا وجود دارند که مسافران می‌توانند بازدید از آن‌ها را در برنامه سفر خود بگنجانند. روستای لافت در قشم جاذبه‌های دیدنی و تاریخی متنوعی را در خود جای داده است که مسافران و گردشگران می‌توانند از آن‌ها دیدن کنند. برخی از این جاذبه‌های چشم‌نواز در ادامه به‌اختصار معرفی شده‌اند.

جاذبه‌های روستای لافت

لافت روستایی زیبا واقع در جزیره قسم و استان هرمزگان، با ظاهری خاص و منحصربه‌فرد است. معماری بی‌نظیر خانه‌ها و بادگیرهای آن از جمله دیدنی‌ترین مناظر این روستا هستند. رنگ سفید نمای خانه‌های این روستا از دیگر زیبایی‌های این منطقه است. روستای لافت علاوه بر چاه‌های لافت دارای جاذبه‌های دیگری همچون نخلستان‌های سرسبز، مسجد تاریخی، آب‌انبار گنبدی شکل، گورستان تاریخی، اسکله باستانی و... هستند. نظر گردشگران را به خود جلب می‌کنند. شما با سفر به این روستا می‌توانید هم از جاذبه‌های آن دیدن کنید و هم  در ساحل ماسه‌ای قدم زده و به تماشای طلوع و غروب خورشید آفتاب بپردازید.

جنگل های حرا قشم

از دیگر جاذبه های اطراف چاه های تلا جنگل‌های حرا هستند که این  جنگل‌ها جزو مناطق محافظت شده جزیره قشم به شمار می روند. درختان این منطقه تا نیمه درون آب شور دریا هستند و این گونه محل مناسبی برای رشد انواع مختلف ماهی‌ها، مارها، دوزیستان و... فراهم می‌کنند. اگر به بازدید از جنگل حرا و شاخ و برگ‌های درختان مانگرو تمایل دارید، باید با اجاره قایق به این منطقه بروید.

قلعه نادری روستای لافت

قلعه نادری در روستای لافت و روی بستر صخره‌ سیست کوه قرار گرفته است. این قلعه، قلعه‌ای مربع شکل با ضلع ۳۳ متری است که در چهارگوشه خود دارای چهار برج نیم‌دایره‌ای با قطر سه متر است. بنای تاریخی قلعه نادری را از سنگ‌های قلوه‌ای، لاشه‌ای، مرجانی و ملات گچ و گل ساخته‌اند. محوطه داخلی این قلعه فضاهای متعددی دارد که  فرسایش و تخریب یافته‌اند اما در داخل قلعه چاه آب عمیقی حفر شده است.

سخن آخر
جزیره قشم دارای جاذبه‌های گردشگری بسیار زیادی است که چاه‌های تلا یا چاه‌های لافت قشم تنها گوشه‌ای از این جاذبه‌ها هستند. موقعیت خاص جغرافیایی و فرهنگی این جزیره سبب به وجود آمدن آثار حیرت‌انگیز تاریخی و طبیعی در قشم شده است. بندر لافت نیز به علت موقعیت خود در طول تاریخ، از این قاعده مستثنی نیست. چاه‌های لافت و دیگر جاذبه‌های گردشگری و تاریخی قشم و جزیره لافت به ‌قدری زیبا هستند که چشم هر بیننده‌ای را مات می‌کنند. ما در این مقاله تنها به معرفی چاه‌های لافت قشم، نحوه دسترسی به آنها، معرفی جاذبه های اطراف چاه های طلا و... پرداختیم.